Tempeh

Bugun daha once hic tadina bakmadigim, almaya da cesaret edemedigim bir seyi alip evde pisirdim: Tempeh. Ben adini bile duymamistim bir kac ay oncesine kadar. Protein orani yuksek vejeteryan yemek/yiyeceklerine bakarken tempeh diye bir yiyecegin varligindan haberdar oldum. Gecenlerde Trader Joe's'da karsilasinca hemen alip denemek istedim. Fiyati 1.99 Dolar.  Uretilen soya fasulyelerinin cogu genetigi degistirlmis oldugu icin ben soya urunlerini hep organik aliyorum. Tofuyu da hep organik aliyorum. Tempehde tofunun iki kati kadar protein miktari olmasindan dolayi tempehi tofuya tercih edebilirim. Sodyum orani da daha dusuk ustelik. Tempeh, Endonezya ve diger Güneydoğu Asya ulkelerinde oldukca yaygin olan ve soya fasulyesinin fermantasyonu sonucu olusan bir gıda. Orijini Cin ya da Japonya'ya dayanmayan tek soya gidasiymis. Sanirim bu ulkelerde en cok tuketilen soya gidasi tofudur. Her ne kadar bizim yemek kulturumuzde yeri olmasa da yaklaşık 1800 yıllık bir gecmise sahip olup ve belki de binlerce yada daha fazla yıldan beri uretimi yapilan bu urunu ben de bir denemek istedim. 

Tempeh yapmak icin, pişmiş ve kabuğu çıkartılmış soya fasulyeleri (geleneksel laktik asit ön fermentasyonu ile ya da günümüzdeki gibi direkt laktik asit veya sirke ile asitliği biraz arttırılmış) iyi bir kurutma işleminden sonra Rhizopus oligosporus küfünün sporlarıyla aşılanarak gözenekli kaplar içerisinde (polietilen torbaları ve geleneksel muz yaprakları) paketlenir ve 30-31ºC sıcaklıkta yaklaşık 24 saat inkübasyona bırakılır. İnkübasyon işlemi miselyumun oluşması ile fasulyelerin birbirine sıkıca bağlanmasına kadar devam eder. Böylece tempeh satılmaya veya pişirilmeye hazır hale gelmiş olur. Burada benim gordugum tempehlerin icinde genelde 2-3 cesit tahil da bulunuyor. Benim aldigim tempeh organik oldugu icinde organik esmer pirinc, organik arpa ve organik misir bulunuyor. Gorunusu icinde tahillar olan sert bir peynire benziyor. Sade olarak yenildiginde tadi cok lezzetli degil, etli ve mantarımsı olarak tarif edilebilecek karışık bir tada sahip. Ne tatli, ne tuzlu denir ya onun gibi birsey. Tempeh genellikle dilimler halinde kesilip, tuzlu su yada soya sosu gibi tuzlu herhangi bir sos içerisinde biraz beklettikten sonra kızartılarak, haslanarak hazırlanıyor. Pismis tempeh, tek basina yenilebildiği gibi corba, guvec, sote gibi yemeklerle beraber de tuketilebilir. 

Peki ben ilk denemede nasil pisirdim? Acele karar verdigim icin soya sosuyla marine edip icinde 3-4 saat beklemeye vaktim yoktu. Boyle yapilsa soyanin tuzlu tadi tempehin icine daha cok girecegi icin mutlaka daha zengin bir lezzeti olur. Ben tempeh parcalarini guzelce tuzladiktan sonra cok az yagda iki yonu de kahverengilesene kadar pisirdim. Tabaga alip uzerine de domates sosu doktum. Gayet lezzetli bir yiyecek oldu. Yaninda da corba ictim. Besin degeri yuksek, doyurucu bir ogle yemegi oldu. 

Internette gordugum tariflere gore salatalarin, corbalarin icine hic pisirmeden kup kup dograyarak da yiyebilirsiniz. Ince, uzun seritler halinde kesip pisirilip normal ekmegin ya da durum ekmeginin icine yesillikler ve sogan da koyarak sandvic yapilabilir. Hatta ekmegin icine humus da surulebilir. Butun sote yemeklerinin icine yine kup kup dograyarak eklenebilir. Mesela ben bir daha ki sefere tempehli karides sote yapmayi deneyecegim :) 

Iste 100 gr tempehin besin degerleri:

Kalori                   193

Toplam yag           11 gr           %16

Kolestrol                 0 mg          %0

Sodyum                  9 mg          %0

Potasyum            412 mg          %11

Karbonhidrat          9 gr            %3

Protein                 19 gr            %38

Vitamin A                                 % 0

Vitamin C                                 %0

Kalsiyum                                  %11

Demir                                       %15

Vitamin D                                 % 0

Vitamin B-6                              %10

Vitamin B-12                            %1

Magnezyum                              %20

*Oranlar yetişkinler için bir gunde alınması önerilen oranlara gore hesaplanmis.