Bugun hava -10 derece, kar yagisi ise haftalardir durmuyor. Soguk Pittsburgh gunlerinde yapilacak en iyi aktivite muzeye gitmek. 1950'lere kadar onemli bir sanayi, bankacilik ve finans merkezi olan Pittsburgh sonradan cok buyuk bir nufus kaybi yasamissa da gecirdigi bu gelisme sehre cok buyuk bir kulturel miras birakmis dolayisiyla sehirde uluslararasi une sahip muzeler var. Mesela Pittsburgh Carnegie Enstitusu'ne ait olan Carnegie Sanat Muzesi (Carnegie Museum of Art), Carnegie Dogal Tarih Muzesi (Carnegie Museum of Natural History), Carnegie Bilim Merkezi (Carnegie Science Center) ve Andy Warhol Muzesi. Bunlarin disinda daha bircok muze var ama bu dort muzeye sene boyunca ucretsiz girmemizi saglayan uyeligimiz oldugu icin biz bugun Andy Warhol muzesine gittik.
Andy Warhol, 1928 yilinda Pensilvanya Eyaleti'nin Pittsburgh sehrinde dogdugu icin ABD'nin tek bir sanatciya adanan en buyuk muzesi olan Andy Warhol Muzesi 1994 yilinda Pittsburgh sehrinde acilmis. Rusya gocmeni anne babanin uc oglunun en kucugu olan Andy Warhol cocuklugu boyunca hareketlerini kisitlayan bir kas hastaligi ile mucadele etmis, uzun sureler yatmak zorunda kalmis. Babasi madenlerde isci olarak cok yogun calisip evden uzak kaldigi icin genelde annesiyle evde gecirmis cocuklugunu. Annesi de ABD'ye goc ettikten sonra Ingilizce ogrenmeyi reddettigi icin Andy Warhol da ilkokula baslayana kadar Ingilizce konusmayi ogrenememis ve okula basladiginda cok zorlanmis, arkadaslari tarafindan hep itilen, dislanan bir cocuk olmus. Resme ilgisi annesinin onu oyalamak icin cizdigi resimlerin icini renkli boya kalemleriyle boyamasiyla baslamis. Ortaokul, lise yillarinda Carnegie Muzesi'ndeki sanat derslerine katilan Andy Warhol kurallara uymadigi icin hep ogretmenleriyle sorun yasamis. Hatta dort farkli sanat projesi teslim etmesi gerekirken farkli olmak icin tek bir resmini dort parcaya bolerek teslim etmis ama sonucunda bir sonraki yaz okuluna bile alinmamis.
Pittsburgh'ta liseyi bitiren Andy Warhol, Carnegie Mellon Universitesi'nde sanat bolumunden mezun olmus ve is bulmak icin New York'a tasinmis. 1949'da komisyon karsiligi hazirladigi yazisi Glamour dergisinde basilirken editor yanlislikla soyadinin sonundaki "a" harfini attigi icin ismini o tarihten sonra Andy Warhol diye kullanmaya baslamis, yani asil adi Andy Warhola'ymis (Andy'de Andrew'un kisaltlmis hali). Daha sonra bir arkadasinin "herkesin her gun gordugu objeleri resmetsene" demesi uzerine once Campbell corbasinin teneke kutusunu baski teknigi ile resmetmis ve bunu Heinz, Kellogs, Coca Cola ve Brillo urunleri ile Marilyn Monroe, Elvis Presley, Marlon Brando, Muhammed Ali gibi unlulerin portreleri takip etmis.
1961 ylinda Andy Warhol ilanlari, urunleri ve cizgi roman karakterlerini pop art biciminde resmetmeye baslamis. Tuketimi ozendirdigi dusuncesiyle elestirilse de gun gectikce Dunya'da sanatin artik populer kulturun bir parcasi oldugu dusuncesi ve Andy Warhol'un bu degisimin ve 1950'lerden sonra ABD'de yayilmaya baslanan "pop art"in onculerinden biri oldugu kabul edilmis. Ayrica filmler de ceken Andy Warhol Empire (1964) ve Sleep (1964) isimli filmleri ile oduller almis. Empire filmi icin New York'taki Empire State Binasi'nin onune yerlestirilen sabit kamera ile 8 saat boyunca cekim yapilmis. Sleep ise uyuyan bir arkadasinin 321 dakika boyunca kameraya alinmasiyla tamamlanmis. 1964-1966 yillari arasinda studyosuna gelen 500'e yakin ziyaretcisinin 3 dakikalik kamera kayidini alarak Screen Test isimli filmini tamamlamis. 1966 yilinda The Velvet Underground isimli grubun produktorlugunu yapmis ve Exploding Plastic Inevitable isimli multimedya sova dahil etmis.
S.C.U.M. (Society For Cutting Up Men) Manifesto isimli "devletin, para sisteminin ve erkegin bertaraf edilmesi" goruslerini savunan kitabin yazari, radikal bir feminist olan Valerie Solanas tarafindan 1968 yilinda atesli saldiraya ugramis ve agir yaralanmis. Olay Solanas'in yazdigi oyun senaryosunu okumasi icin Andy Warhol'a verip, geri alamayinca sinirlenmesi nedeniyle olmus. Andy Warhol'un senaryoyu kaybetmesi uzerine bu kadini bir filminde oynatmasina karsin kadinin ofkesi gecmemis ve studyosuna gelerek bu saldiriyi gerceklestirmis.
1970'lerde komisyon karsiliginda Iran sahi ve esi gibi cok zenginlerin portrelerini yapmaya baslamis ve yakin arkadasiyla "Interview" isimli derginin yayinciligina baslamis. Interview dergisi unlulerin baska unluler tarafindan yapilan roportajlarini icerir ve halen basimi devam etmektedir. 1971'de Pork isimli tiyatro oyunu New York ve Londra'da sahnelenmis. 1972'de Mao'nun portrelerini ve cizimlerini yapmaya baslamis. 1973 yilinda The Driver's Seat isimli filmde oynamis. 1974 yilinda Time Capsule (Zaman Kapsulu) denilen calismasina baslamis. Bu calismasi kapsaminda 600'un uzerinde karton kutuyu kendine ait mektup, resim, cizim, kiyafet ve biriktirdigi objelerle doldurmus. Daha sonra da Andy Warhol'un Felsefesi isimli bir kitap yazmis. 1979'da yakin bir arkadasiyla birlikte ozel bir universite olan New York Sanat Akademisi'ni (New York Academy of Art) kurmus.
1980'lerde ticari kaygilarla sanat yaptigi konusunda elestirilen Andy Warhol'un eserleri yuzeysel, ticari ve ucuz bulunmus. Kendisinin Yahudilikle ilgisi olmadigi halde 1980 yilinda New York'taki Yahudi Muzesi'nde (Jewish Museum) sergilenmesi icin yaptigi "Yahudi Dahileri" isimli 10 onemli Yahudi'nin portresini (Albert Einstein and Sigmund Freud, included Sarah Bernhardt, Louis Brandeis, Martin Buber, George Gershwin, Franz Kafka, the Marx Brothers, Golda Meir and Gertrude Stein) iceren calismasi cok fazla elestirilmis ve kendisi gunlugunde bunu "cok fazla satacak" bir calisma olarak nitelemis. Bu yuzden bazilari tarafindan da zamanin genel gorusunu cok iyi takip edip, analiz edebildigi ve o yonde calismalar yaptigi icin yetenekli bulunmus. 1980'ler boyunca Andy Warhol's T.V. ve Andy Warhol's Fifteen Minutes isimli MTV'de yayinlanan televizyon programlarini hazirlamis. Italyan bir galeri sahibi Andy Warhol'dan Leonardo da Vinci'nin Hz.Isa'nin Havarilerle yedigi son aksam yemegini resmettigi "Last Supper" isimli tablosunu kullanarak bir roproduksiyon yapmasini istemis ve 1 yil boyunca bu tablodaki ogeleri parca parca kullanarak ya da butununu kamuflaj tekniligiyle kullanarak 60 tane ipek baskisi, tablo ve kagit uzerinde cizim uretmis. Milan'da sergilenen bu calisma Andy Warhol'un uzun soluklu son projesi olmus.
Subat 1987'de safra kesesi ameliyatindan 3 gun sonra olusan bir komplikasyon sonucunda 59 yasinda hayatini kaybetmesi uzerine sanatcinin ailesi hastaneyi suclamis ve mahkeme sonucunda hastane ailesine tazminat odemeye mahkum edilmis. Suan mezari Pittsburgh sehir merkezinin biraz guneyinde bir mezarlikta anne ve babasinin mezarlarinin yanindadir. Mezarina tabuttan once bir adet Interview dergisi, bir adet Interview tisortu ve "Beautiful" isimli Estee Lauder parfumu koyulmus. 2013'te Andy Warhol anisina mezari 24 saat boyunca su internet sitesinden canli olarak gorulebilmektedir. Ailesine verilmesi amaciyla ayirdigi bir kac evin disindaki butun malvarligiyla gorsel sanatlarin gelismesine destek olacak bir vakif kurulmasini istedigi icin gayrimenkulleri olumunden bir hafta sonra acik arttirmayla satilmis ve 20 milyon Dolar'in uzerinde bir gelir elde edilmis. Pittsburgh Carniege Enstitusu ve New York'taki Dia Sanat Merkezi ile imzalanan anlasmayla kiralanan 8 katli binanin icinin yapimi icin 1991 yilinda Andy Warhol Vakfi 2 milyon Dolar ayirmis. 61 milyon Dolarlik Andy Warhol'a ait sanat eseri vakif tarafindan muzeye bagislanmis. Bunun yaninda Andy Warhol'un hayati boyunca biriktirdigi butun kitaplari, Interview dergisinin butun baskilari, mektuplari, kullandigi materyaller, sergilerinin afisleri, kendisiyle ilgili gazete kupurleri ve arkadaslari ve calisanlariyla kayit ettigi 4000'in uzerinde kaset ve dekoratif sanat objeleri ve daha bir suru kisisel esyasi muzede calisma merkezi/kutuphane olusturulmasi amaciyla bagislanmis ve muze binasi 1994 yilinda tamamlanarak halka acilmis.
Bugun guzel bir gun gecirdik. Nehir kenarinda biraz dolastik sonrasinda muzeye gittik yani sehrin ve kar yagisinin tadini cikardik, coook guzel fotograflar cektik. Pittsburgh'taki yedi katli bu Andy Warhol Muzesi'nde ona ait 900 resim, 2000 kagit uzerinde calisma, 1000 baski, 4000 fotograf ve 4350 film ve kayit edilmis calismasi bulunmaktadir. Ne kadar elestirilirse elestirilsin resim, el cizimi, film yapimciligi, tiyatro oyunu ve kitap yazimi, dergi yayinciligi ve daha farkli bir cok alanda basarili olan bir sanatci Andy Warhol.
Yahudi Dahileri isimli calismasi, Interview dergisinin kapak calismalari, el cizimleri, unlulerin portreleri, urunleri kullandigi calismalari, Time Capsule isimli calismasinda kullandigi kayit makinesi, fotograf makinalari ve gumus (gri) bulutlar (Silver Clouds) isimli eglenceli calismasini, Last Supper serisinden bir kac eser ve daha fazlasini bu muzede gormek mumkun. Muzenin giris ucreti $20 Dolar (ogrenci $10). Cuma aksam saat 5 ile 10 arasi % 50 indirimli olarak muzeyi gezmek mumkun. Pazartesileri kapali fakat diger gunler her sabah 10'da acilan muze Cuma gunleri aksam 10'da diger gunler ise 5'te kapaniyor. Iceride fotograf cekmek kesinlikle yasak ve ucretsiz internet baglantisi ve vestiyer hizmetleri var. Magazasi da cok zengin. Bir suru kitap, aksesuar, t-shirt, ayakkabi ve daha nice urun bulmak mumkun. Ayrica en alt katta cocuklar icin de yer ayirmislar. Bu muzenin bence tek eksigi en ust katta ya da giris katta şık bir kafe. Suan bir kafe var aslinda ama giris katin bir kat altindaki bodrum katinda, karanlik ve fazla ilgi cekici olmayan bir kafe olmus. Nerde Istanbul Modern'in restoranindaki manzara :) Burada sanirim bu muzeyi planlarken kafeyi hic dusunmemisler ve en son kafeyi de suraya yapalim demisler. Turkiye'de olsa once restoranin yeri ve manzarasi planlanir, ona gore muze plani cizilirdi sanirim :)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder