Philadelphia'da ilgimi en cok ceken yerlerden biri de Eastern State Penitentiary denilen eski bir hapishaneydi. 45.000 metre kare alana insaa edilen bu devasa bina 1829 yilinda tamamlanmis ve 1971 yilina kadar kullanilmis. Mimari John Haviland tarafindan gotik yeniden canlandirma uslubuna gore tasarlanan binada yedi adet ince uzun blok radyal halde merkezi bir meydana baglanmis sekilde insaa edilmis. Bu mimari tasarim merkezde bulunan meydanin ortasinda duran guvenlik gorevlisinin etrafinda donerek yedi blogu da cok kisa surede gozlemlemesine firsat veriyor. Burasi toplumun suclularini günahlarından arınmaları için hücrelere kapatılıp, diğer tutuklularla iletişiminin minimuma indirdigi bir hapishane. Cok kucuk spor yapma ve hava alma alanlarina sahip olan hapishanede cogu tutuklu ne yazik ki ya akıl sağlığını yitirmis ya da havasizliktan ve gunes isigindan mahrum kaldiklari icin tuberkuloz ve diger bulasici hastaliklara yakalanmis. Yuksek tavanli yaklasik 6 metre kare alana sahip hucreler tavanda minik bir pencere ile kiliseye benzer bir bicimde insaa edilmis. Bu pencere ve pencereden iceriye sizan ince gunes isigi tutukluyu izleyen "Tanri'nin Gozu" olarak simgelenmis. Buradaki asil amac tutuklularin cezalandirilmasindan ziyade ruhlarinin temizlenmesi ve yenilenmesi olarak dusunulmus. Tutuklularin mutlak sessizlik ve yalnizlik icinde yaptiklari suclardan dolayi utanacaklarini ve tovbe edeceklerini dusunmusler fakat zamanla bunun boyle olmadigi gorulmus. Gorevliler, kisin soguk suyla tutukluyu yikama, tutuklunun dilini bilegine zincirleme, tutukluyu gunlerce sandalyeye baglama gibi fiziksel ve psikolojik siddet uygulamislar bir de tutuklulara. Tutuklulari mutlak yalnizliga iten hucre sisteminin tutuklu sayisinin artmasiyla daha fazla devam edilebilir olmadigi zamanla anlasiliyor ve 1913 yilinda kogus sistemine geciliyor.1924 yilinda Pensilvanya valisi Gifford Pinchot kopegi Pep'i karisini oldurdugu gerekcesiyle omur boyu hapis cezasina carptirarak kopegi hapishaneye birakmis ve her tutukluya verilen numaralardan verilen kopeginde diger tutuklular gibi bu numara ile fotografi cekilmis ve bu fotograf su an burada sergileniyor. Bu olay o zaman tartismalara neden olsa da gazete kose yazarlari vali kopegini hapishanedeki suclulara moral versin diye hediye etti diye yorumlamislar.
Burada Charles Dickens, Al Capone gibi unlu kisilerde tutulmus. Hatta Al Capone'a ait digerlerinden farkli bir sekilde dekore edilmis hucre de gorulebiliyor. Tuberkulozlu hastalari tuttuklari ve ameliyat ettikleri revirleri ve kullanilan malzemeleri de gormek mumkun. 1945 yilinda 12 kisinin 30 metre uzunlugunda bir tunel kazarak kacmayi basardigi hapishanede 1930 yilinda yapilan restorasyon calismalarinda 30'a yakin tamamlanmamis tunel tespit edilmis. 1971 yilinda kapatilan hapishane 1994 yilinda halkin ziyaretine acilmis.Burayi gezerken insanlari tuttuklari minicik hucreleri, kotu yasam sartlarini gordukce ve yapilan iskenceleri duydukca icim urperdi. Bir cok kisinin akil ve beden sagligini kaybettigi bu yeri gezmek bu yonunden dusununce hic ic acici degil ama ben daha cok bu devasa binanin mimari yonune yonelmeye calistim ya da belki boyle dusunerek biraz olsun kendimi rahatlatmaya calistim diyeyim. Bina 1971 yilinda kullanima kapandigindan beri hic bir tamirattan gecmemis ve 1994 yilina kadar bazi duvarlardan resmen agaclar buyumus ve bina 20 sene gibi bir sure icin yikik dokuk bir hal almis. Buraya gitmeden once Tripadvisor'dan bir kac yorum okumustum. Bazilari buranin yikik dokuk olmasini, restorasyon yapilmamasini elestiriyor ve gorulmeye deger olmadigini dusunuyordu. Bense bu binanin bu halinden cok etkilendim ve kesinlikle bu halinin ozellikle korunmasi gerektigini dusunuyorum. Bu haline "preserved ruin" deniyormus yani "korunmus harabe" ve bu halinin korunmasi icin bazi restorasyon calismalari devam ediyormus.
Hergun saat 10 ile 5 arasi ziyaretcilere acik olan bu hapishaneye giris ucreti tam 14, ogrenci 10 dolar. Fiyata sesli anlatim cihazlari da dahil ve her gun saat 2'de rehber esliginde tur hizmeti var. Rehber esliginde daha kisa surede tum bolumler gezilebilir cunku epey buyuk bir yer. Duzgun bir sekilde gezmek icin en az 2 saat ayirmak gerekiyor. Burasi aslinda Philadelphia'nin muzeler bolgesine cok yakin, hatta ben Rodin Muzesi'ne buradan 15 dakikada yurudum. Muzelere geldiginiz bir gun kolayca burayi da gezebilirsiniz.
Fotograflar:
http://dracoart-stock.deviantart.com/art/Eastern-State-Penitentiary-79-64277433
http://en.wikipedia.org/wiki/Eastern_State_Penitentiary
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder