Florida 5: Everglades Milli Parkı

Key West’ten Miami’ye giderken yol uzerinde Everglades Milli Parki’na ugradik. Bu milli park Miami South Beach’e 48 km uzakliktaki Everglade City sehrinde. Burasi her yil yaklasik 1 milyon kisinin ziyaret ettigi ABD’nin en buyuk yari tropik iklim kusagindaki vahsi hayat alaniymis ve Death Valley (Kaliforniya, Nevada) ve Yellowstone Milli Parklari’ndan (Wyoming, Idaho, Montana) sonra ABD’nin en buyuk alana sahip 3. milli parkiymis. Bu park UNESCO Dunya Mirasi, UNESCO Uluslararası Biyosfer Rezervi ve Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alan listelerindedir ve dunyada bu 3 listeye birden girebilen 3 yerden sadece biridir. Everglades bir orman ve sulak alan sistemi olup Okeechobee Golu’nden (Lake Okeechobee) yilin yagisli zamanlarinda tasan suyla ve Kissimee, Myakka, Peace ve Caloosahatchee Nehirleri'nden gelen tatli suyla beslenir. Daha sonra bu fazla su Everglades Milli Parki’nin en guneyindeki Florida Korfezi’ne akar. 

                                                                 *Everglades Milli Parki'nin Havadan Gorunusu

Yaklasik 8100 km² alana sahip bu park sawgrass marshes, pinelands, cypress swamps, mangroves, coastal prairies ve tropikal hardwood hammocks gibi bitkilerin yasam alanidir. "Sawgrass Marshes" isimli nehir otu olarak tabir edilen kisa boylu, yesil ot topluluklaridir. Kuslar icin avlardan korunabilecekleri ortamlar yaratir ve bu yuzden avci kuslar ve baska hayvanlar icin cekim merkezi olur.

  

                                                                                  Sawgrass Marshes

"Pinelands" cam agaclariyla kapli alanlara deniyor. Govdesinin en tepesinde yogunlasan yapraklari ve ince uzun govdesiyle degisik gorunen bu agaclar parka giden yolda cok fazla vardi. Bunlarin ozelligi ise bu agaclarin oldugu bolgede cikan yanginlar sayesinde cogalmalari ve daha uzun sure yasamalariymis. Kuruyup dusen yapraklarin topragi kaplamasi nedeniyle bu agaclarin kokleri gunes isigindan yeterince yararlanamiyormus ve etrafa dagilan tohumlarinin tutmasi zorlasiyormus. Bu yuzden simsek cakmasi ile cikan yanginlar ya da orman muhafaza gorevlilerinin kontrollu bir sekilde cikardigi yanginlar bu agaclarin oldugu bolgenin daha saglikli olmasi icin gerekliymis. Programli yanginlara Ingilizce’de “Prescription fires” deniyor yani “receteli yangin” J Bu yanginlarda bu agaclarin sagligi icin gerekli iste.

                                                                                          Pinelands

"Cypress swamps" bataklik selvisi demekmis ve bunlar govdesinin suya degdigi bolgesi cok genis, ust kisimlari ince olan uzun selvi agaclariymis.

                                                                                     Cypress Swamps

"Mangrov" yari tropik ve tropikal bolgelerde gelgit sonucu olusan haliçlerde, tuzlu bataklıklarda ve çamurlu kıyılarda yasayan bir agac turudur. Tabandan yukarı doğru solunum kökleri uzatır. Bu kökler üzerindeki lentisel adı verilen küçük açıklıklar aracılığıyla çamur altında kalan bölümlerin havalanmasıni saglarlar. Mangrovler özellikle karışık kök sistemleri sayesinde, özgün ekosistemleri desteklemektedir. Bu kok istemler sayesinde birçok genç deniz organizmaları için sakin bir ortam oluşturur. Bu organizmalara örnek olarak özellikle fitre ederek beslenme safhalarında sert bir tabakaya tutunma ihtiyacı olan algler, kaya midyeleri, istakozlar ve süngerler için bir sakin yasam alani oluştururlar. Camur ıstakozları ve karidesler ise köklerin altında sedimentte yaşama olanagı sağlarlar. Ayni zamanda kokleri sayesinde erozyonu ve kiyi asinmasini onlerler.

                                                                                        Mangrov

Leylek, yagmurkusu, balikcil, marti ve kirlangic gibi bir cok sahil kusu (wader) burada yasamaktadir. Bunun yaninda nesli tukenmekte olan Amerikan timsahi, Florida panteri, West Indian Denizayisina ev sahipligi yapar.

1947’de mili park olarak korumaya alinan parkin en yogun sezonu Aralik-Nisan aylari arasidir cunku hava sicakliginin artmasiyla batakliklardaki sivrisinek populasyonu da artar. Bu milli parkin icinde yapilabilecek bir kac aktiveteden biri yuruyus parkurunda yurumek ve iki katli gozetleme kulesinden ucsuz bucaksiz batakliga yuksekten bakmak. Gidis-donus toplam 24 kilometrelik bu yuruyus parkuruna ulasmak icin Tamiami Trail denilen US41 nolu yol uzerindeki Valley Shark Visitor Center’a gelmek gerekiyor. Gozetleme kulesine yurumeden ulasmak icin bu parkurda hizmet veren servislere de binmek mumkun. Diger bir aktivitede kamp yapmak. Flamingo denilen bolgede gerek cadirda gerekse karavanda kalmak mumkun. Yuzmek, kanoya ve jetskiye binmek gibi bazi aktiviteler yasak. Peki biz bunlari yaptik mi? Tabii ki hayir cunku ben timsahlardan korkuyorum. Bu yuruyus parkurunda her an bir timsahla karsilasmak mumkun. Yaklasmadigin ve timsahin tehdit olarak algilayabilecegi hareketler yapmadigin surece timsahlar insanlara zarar vermiyormus. Insanlar zaten timsahlarin besin kaynagi degilmis ama bana gore timsah bu sagi solu belli olmaz :)

Timsahlardan benim gibi korkanlar icin yapilacabilecek en guzel aktivite duz tabanli, ucaklardaki gibi bir hava pervanesi ile calisan, bataklik ve sig sularda kullanilan botlarla (havabotu - airboat) bu milli parkin sulak alanlarinda gezintiye cikmak. Bir kac ozel sirket var bu isi yapan ve hepsinin yeri Tamiami Trail denilen US 41 nolu yol uzerinde Valley Shark Visitor Center’a gelmeden. Biz Everglades Safari Park’in kuponunu buldugumuz icin oraya gittik. Kendi websitelerinde de 3 Dolar indirim kuponlari var. Turun ucreti kisi basi $23 Dolar. Renkli biletlerle bilet satin alanlari gruplara boluyorlar ve sonrasinda renk anonsu yaparak insanlari gruplar halinde buyuk teknelere bindiriyorlar. Tekneler 40 kisilik falan olabilir ama genelde daha az bilet satmislar oyle dipdibe olturulmuyor ve herkes etrafi rahat rahat gorebiliyor. Hatta ayaga kalkmak bile serbest. 

Niluferle kapli bir kanaldan bataklik alana dogru aciliyoruz ve sagda solda guneslenen timsahlar var. Put gibi saatlerce hareketsiz duruyorlar, sadece arada gozleri oynuyor. Gozleri de oynamasa heykel zannedeceksin. Daha fazla timsah gorebilmek icin bu tura hava gunesliyken ve ogle saatlerinde katilmak gerekiyormus cunku gunesli havada timsahlar kuru alanlara cikip gunesleniyorlarmis. Turumuza baslamadan kulak tikaci vermislerdi, onu takmak gerekiyor gercekten cunku bot cok gurulutu calisiyor. Sanki ucak kalkarken kanadinda oturuyor gibiydim J 

40 dakika boyunca bazen hizli, bazen yavas hareket ederek etrafi seyrediyoruz. Bir suru irili ufakli timsah, cok degisik leylege benzeyen kuslar ve buraya ozgu degisik agac ve bitki turleri goruyoruz. Timsahtan korkanlar icin bu tekne turu uygun dedim ama tekne geziye baslayinca benim aklima “ya bu tekneye birsey olursa, batarsa” falan diye bir dusunce geldi ve geri gelene kadar icim icimi yedi J  Neyseki 1968 yilindan beri bu gezileri yapiyorlarmis ve simdiye kadar boyle bir kaza olmamis. En kotu olumlerden biri olur herhalde timsah tarafindan yenmek. Bu bot turu Miami cevresinde tatile gelince mutlaka yapilmasi gereken bir aktivite. Insan kendini ucsuz bucaksiz timsah ve diger yirtici hayvanlarin  dogal yasam alani olan bataklikta bulunca degisik bir heyecan kapliyor icini. Kuslar, timsahlar ve doganin guzelligi insani buyuluyor. Manzara tablo gibi, yakinda hic bina, sehir hic birsey gorunmuyor ve etrafimiz sadece bataklik J Arada bot hizlaniyor, ilik ruzgar yuzumuze vuruyor ve 40 dakika goz acip kapayincaya kadar "aa surada timsah var", "burada kus var" derken gecip gidiyor. 

                                                                                         **Hava Botu

Bu tekne turundan sonra kisa bir timsah sovuna katildik. Bes tane put gibi duran timsahi tellerle cevrili alana koymuslar. Bir gorevli biraz tavuk parcasi ile bu alana girdi ve bize biraz timsahlarla ilgili bilgi verdi. Timsahlar isimlerini anliyor gibilerdi cunku gorevli timsahin yanina gidip ismini soyleyince timsah kafasini ona dogru uzatip adamin suratina bakiyor. Timsahlarin agzinin etrafinda duyu almaclari varmis ve eger buralara dokunursan refleks olarak agizlarini hizlica acip kapatirlarmis. Adam elini timsahin agzina sokup cekiyor ya da agzinin kenarina bir cubukla dokunuyor ve timsah agzini hizla acip kapatiyor. Eger biri bu duyu almaclarina dokunmazsa aslinda timsahlar insanlara saldirmazmis. Bu hayvanlar bir gunun sadece 4-5 saatini avlanmak icin uyanik, geri kalanini ise uyuyarak gecirirlermis. Timsah sovundan sonra 3 Dolar karsiliginda 3-4 aylik bir timsahi elinize alip fotograf cektirmeniz mumkun. Tabii ki ben yapmadim. Ben gormeye dayanamiyorum, elimde tuttugumu dusunemiyorum bile. 

Internette burada daha once hic kaza olmusmu diye bakarken bu alana iki ucagin dustugunu ogrendim. Biri 1971’de (Eastern Air Lines) Miami Havalimani'na inerken, digeri de 1996’da (ValuJet) Miami Havalimani'ndan kalktiktan hemen sonra dusmus. 1971’de olan olayda 101 kisi olmus, 75 kisi sag kurtarilmis. Bu ucak milli parkin yerlesim yerlerine yakin kismina dustugu icin hemen mudahale edilebilmis ancak 1996 yilinda olan olayda karayolu ile olay mevkine ulasilamadigi icin hemen mudahale edilememis ve ucaktaki 100 kisiden hic kurtarilan olmamis, cesetlere de ulasilamamis ne yazikki. 

Kaynak: 

*http://patriciasagastume.blogspot.com/2012/06/everglades-plan-approved-by-feds.html

**http://evergladessafaripark.com/blog/airboat-rides/#.UsTIF_RDuSo

Diger Butun Fotograflar: http://en.wikipedia.org/wiki/Everglades_National_Park

http://en.wikipedia.org/wiki/Everglades