21 Aralik simdiye kadar benim icin pek bir anlam ifade etmiyordu ama Iran'da 2000 yildir festivallerle kutlanan bir gunmus meger. 21 Aralik'i 22 Aralik'a baglayan geceye Yelda gecesi (Seb-i Yelda) deniyor ve bu gece yilin en uzun gecesi. 21 Aralik'tan sonra gunler uzamaya, geceler kisalmaya basladigi icin isigin karanlikla olan savasi kazandigina inanan Iranlilar ayni zamanda kisin gelisini, isik tanrisi Mithra'nin dogusunu ve hasat mevsiminin bitisini de kutluyorlar bu gecede. Yalda zaten "dogum" demekmis.
Peki bu gece nasil kutlaniyor? Bu fotograftaki gibi :) Nar, karpuz ve kuru yemis ile mum esliginde...
Hepsinin birer anlami var tabii ki. Bir kis meyvesi olarak nar bizim kulturumuzde oldugu gibi bereketi ve kisin gelisini simgeliyor. Bu gece karpuz yenmesi ise degisik bir gelenek. Ilk duyunca bana kisin gelisini yaz meyvesiyle kutlamalari garip geldi. Iranlilar bu gece yaz meyvesi olan karpuzu yiyerek soguk kis gunlerinde hastaliklardan korunacaklarina inaniyorlarmis. Yenilen iki meyvenin de kirmizi olusu isik tanrisi Mithra'nin gorkemine gonderme yaparak safak vakti kizilligini ve hayatin parlakligini temsil ediyormus.
Bu gece aileler yasca buyuk bir aile bireyinin evinde toplanip gece gec saate kadar yer, nargile icer ve siirler okurmus. Alkolun yasaklanmasina kadar sarap ta bu gecenin geleneksel ickisiymis ama simdi sadece evinde kendi sarabini uretenler icebiliyormus.
Bugun Pittsburgh'taki Yalda Gecesi icin yapilan kutlamalara gittik. Cok guzel zaman gecirdik ve tabii ki karpuz, nar ve kuruyemis yedik :) Bunlarin yaninda sandvic ve baklava da servis edildi. Kisi sayisi kadar tabak hazirlamislardi. Orgaznizasyon cok guzeldi.
Ama gecenin en guzel kismi Muhsin Namcu (Mohsen Namjoo) konseri idi. Muhsin Namcu 1976 dogumlu Kaliforniya'da yasayan Iranli bir muzisyen. 2 seneye yakin bir sure once Namcu'yu ilk defa duyup, dinlemeye baslamistim. Muhtesem bir ses ve yetenek. Geleneksel Iran muzigini modern yontemlerle sentezleyerek ortaya degisik bir tarz cikarmis. Bu tarzi bana cok degisik geliyor. Zaten 12 yasinda muzikle ilgilenmeye baslayan Muhsin Namcu, Tahran Universitesi'nde Muzik Bolumu'nden 3. sinifta tarzi degisik bulundugu icin atilmis. 1999 yilinda ise Kuran ayetlerini ezgiler esliginde soylemesinden dolayi Seriat Yasalari'na gore Kuran'i asagiladigi suclamasiyla 5 yil hapse mahkum edilmistir. Bu haberi aldiginda Italya'da bir album calismasinda oldugu icin hapis yatmamis ancak bu haberi aldigi gun sabaha kadar bir daha Iran'a donemeyecegi icin aglamis. Bir cok engellemelere ragmen ve pek cok kisi tarafindan tarzi kabul gormemesine ragmen 2000'li yillarda bir kac album kayit edince Iran'da bircok kisi tarafindan dinlenmeye ve sevilmeye baslanmis. Yurtdisinda ilk taninmasi ise Hollanda'da bir festivale katilimiyla olmus. Konser sonrasinda yerel radyoda bir roportaj vermis ve sarkilarini seslendirme firsati da bulmus. Ayrica "Sound of Silence" isimli Tahran'daki underground muzik ile ilgili bir belgesele dahil edilmesiyle birlikte populerligi artmis. Suan Kaliforniya'da yasamakta olan Muhsin Namcu Iran'da yasakli bir muzisyendir. Web sitesine bile erisim kapatilmistir. Iran'a hic gitmedigini ve en cok annesini ozledigini bir roportajinda anlatan Namcu annesinin bir gun muzigi birakip Iran'a geri donecegini umut ettigini de bir roportajinda paylasmis.
Kendi yazdigi parcalari da var ama bugun konserde cogunlukla Sirazli Hafiz'in ve Mevlana'nin siirlerinden besteledigi sarkilari seslendirdi. Nirvana'nin The Man Who Sold The World isimli sarkisinin muzigine Farsca sozler yazdigi parcayi da soyledi. Iki setar (ud ailesinden bir enstruman), bir gitari degisimli olarak calan Namcu'ya Iranli muzisyenlerden olusan 127 isimli grubun davulcusu Yayha Alkansa eslik etti.
Eger simdiye kadar Muhsin Namcu'yu dinlememisseniz cok sey kaybettiginizi soyleyebilirim. Kesinlikle tavsiye ediyorum. Ozellikle Ey Sareban, Biaban, Shirin Shirinam ve Alaki isimli sarkılarını dinlemenizi oneririm.
Muhsin Namcu (sagda) ve Yahya Alkansa (solda)
Sonunda Selam Verirken
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder